PERANGANE NASKAH PIDHATO
PEPILING Sajrone tanggap wacana (pidato), ana sawenehe perangan kang kudu digatekake lan kudu ana ing naskah pidato,yaiku :1. Salam PambukaSalam pambuka yaiku: salam pakurmatan sing sepisanan marang para tamu utawa sing kepareng rawuh. Isine atur salam pakurmatan marang para rawuh, lan sapa aruh (sapaan) tumrap para rawuh.2. PurwakaPurwaka yaiku atur pamuji syukur marang Gusti Allah, sarta atur panuwun marang para rawuh/tamu sing kepareng rawuh.3. Isi utawa Surasa BasaIsi yaiku sakabehe bab sing diandharake marang para rawuh/tamu.4. Dudutan (kesimpulan)Dudutan (kesimpulan) yaiku ringkesan isi kang wigati utawa intine sing diandharake.5. Pangarep-arepPangarep-arep yaiku pituduh lan pangajab sing diandharake marang para rawuh/tamu lan sing midhangetake.6. Wasana Basa (penutup)Wasana (penutup) yaiku atur panuwun sarta nyuwun pangapura Manawa ana kekurangan utawa kaluputan olehe ngandharake.
A.RINGKASAN MATERI1. PranatacaraSaking tembung lingga tata lan cara. Dasanamanipun pranatacara inggih menika panatacara, panata adicara, paniti laksana, pambiwara lan MC.Syarat –syaratipun dados Pranatacara:a) Nggadhahi kekendelan lan sifat sengguh ora mingkuh.b) Nggadhahi ketrampilan ing bab wicara.c) Nguwaosi materi ingkang badhe katindakaken.d) Nggadhahi prana ingkah ndudut manah.Kejawi menika pranatacara ugi kedah nggadhahi gegebengan kangge jangkepi jejeripun minangka Pranatacara lanthi lampah:· Malagawa: tumindak kanthi trampil trengginas.· Matanggap: tanggap ing saliring swasana.· Malaksana: mrebawani· Magatra: Nggadhahi patrap ingkang prasaja.· Mawasta: Sengguh ora mingkuh wruhing rasa lan suba sita.· Mardawa basa: lebda ing bab basa.· Mardawa Swara: wasis ing pangolahing swaraSanguning Pranatacara:1. Olah swaraa) Logat: ngangge dialek jawa (jogja).b) Pocapan: kudu cetha, las – las,ora bindheng lan ora blero.c) Wirama:ana cekak dhawa, ngisor nduwur ora mung ajeg.d) Wirasa: nalika micara nglaras surasa.2. Olah basa lan sastra : pilihan tembung, purwakanthi, sekar, suluk, panyandra, paribasan, pepindhan, wangsalan lan sapanunggalane.3. Olah raga : pangolahing raga supaya solah bawa utawa tindak tanduke trep karo jiwa panatacara sing empan papan.4. Olah busana : busana kudu trep karo adat lan swasana.Urutan Reroncening acara1. Salam Pambuka2. Salam talim= salam pakurmatan3. Ngaturaken Puji syukur4. Reroncening acara5. Panutupan6. Salam Panutup2. Tembang CampursariLelagon campursari iku ora duwe aturan sing baku utawa gumathok, sing mesthi bisa gawe gumyak lan seneng sing ngrungokake lan bias kanggo ngelipur ati.Cakepane uga prasaja lan gampang diapalke. Sing ngiringi saka gamelan lan alat music modheren., loro – lorone ditabuh bebarengan kanthi laras lan kepenak dirungokake. Conto penyanyi campursari ingkang kondhang inggih menika Manthous, Didi kempot, sony joss lan sapanunggalane. Contonipun lagu campursari inggih menika Tanjung Mas Ninggal Janji, Sewu Kutho, Pacobaning urip, Alun- alun Nganjuk lan sapanunggalane.3. NgudaraosNgudaraos atau ngudhar raos inggih menika ngudharaken rasa / uneg – uneg.4. Tembang MacapatTembang macapat ugi kasebat sekar alit utawi tembang cilik. Ingkang kasebat tembang cilik wonten 11 inggih menika:1. Mijil : ateges metu, miyos utawi lair.Paugeranipun: 6 gatra: 10 i – 6o – 10e – 10i – 6i – 6u2. Kinanthi: saking lingganing tembung kanthi utawa tubtunlare ingkah taksih balita dipun tuntun/ dipunbimbing.Paugeranipun: 6 gatra: 8u – 8i – 8a – 8i – 8a – 8i3. Sinom:tegesipun nem – neman/ pemuda ingkang nedheng – nedhengipun ngudi kawruh.Paugeranipun: 9 gatra: 8a – 8i – 8a – 8i – 7i – 8u – 7a – 7i – 12a4. Asmaradana: Para mudha sasampunipun ndungkang diwasa lajeng kastuwuhan raos tresna dhateng tiyang sanes.Paugeranipun: 7 gatra: 8a – 8i – 8e/o – 8a – 7a – 8u – 8a5. Gambuh: Saking tembung jumbuh/sarujuk/cocog, ingkang tegesipun sampun sarujuk lajeng dipun gathukaken.Paugeranipun: 5 gatra: 7u – 10u – 12i – 8u – 8o6. Dhandhanggula: tegesipun tiyang ingkang sampun mangun gesang bebrayan nggadhahi idha – idhaman gesang ingkang sarwa sarwi endah.Paugeranipun: 10 gatra: 10i – 10a – 8e – 7u – 9i – 7a – 8u – 8a – 12i – 7a7. Durma: saking tembung darna/paweweh. Tiyang gesang sasampunipun kacekap kabetahanipun, lajeng wiwit mikir kabetahanipun sesaminipun.Paugeranipun: 7 gatra: 12a – 7i – 6a – 7a – 8i – 5a – 7i8. Maskumambang: Tiyang ingkang sampun ndungkap sepuh wonten raos mangu – mangu ing manahipun ngetang – etang kathahing tumindhak ingkang awon.Paugeranipun: 4 gatra: 12i – 6a – 8i – 8a9. Pangkur:Saking tembung mungkur/ nyingkur. (Nyingkiri hawa napsu)Paugeranipun: 7 gatra: 8a – 11i – 8u – 7a – 12u – 8a – 8a -8i10. Megatruh: saking tembung megat/pisah lan ruh. (pegatipun ruh lan raga)Paugeranipun: 5 gatra: 12u – 8i – 8u – 8i – 8o11. Pocung: Sasampunipun tilar donya dipunbungkus mori pethak.Paugeranipun: 4 gatra : 12u – 6a – 8i – 12aPaugeran Macapat
Guru Wilangan: cacahing wanda / suku kata saben gatra.
Guru lagu: dhong – dhingin swanten ing pungkasaning gatra ing sekar.
Guru gatra: cacahing gatra saben sakpada.
Pada: inggih menika bait
Laras: nadha dasar nyekar saking jinis music diatonis.B. LATIHAN SOAL1. Pranatacara kedhah nggadhahi patrap ingkang prasaja kasebat… A. Malagawa D. Magatra B. Mawasta E. Malaksana C. Mardawa basa2. Ingkang dimaksud sengguh ora mingkuh inggih menika, kejawi… A. Tinanggenah D. Jejibahan B. Kajibah E. Mbyawarakaken C. Sesanggen3. MC ing pelantikan / wisuda lan sapanunggalane kasebat… A. Panatacara D. Pranata Adicara B. Pranatacara E. Protokol C. Pambiwara4. Gereng-gereng Gathotkaca sru anangis
Sambaté mlas arsa
Luhnya marawayan mili
Gung tinamêng astaniraTembang ing nduwur kalebet tembang macapat…A. Sinom D. PocungB. Gambuh E. MegatruhC. Maskumambang5. Paugeranipun tembang macapat Gambuh inggih menika…A. 5 gatra: 7u – 10u – 12i – 8u – 8oB. 6 gatra: 8u – 8i – 8a – 8i – 8a – 8iC. 6 gatra: 10i – 6o – 10e – 10i – 6i – 6uD. 5 gatra: 12u – 8i – 8u – 8i – 8oE. 7 gatra: 12a – 7i – 6a – 7a – 8i – 5a – 7i6. Guru wilangan inggih menika…A. Cacahing wanda saben sak gatra.B. Cacahing gatra saben sak padaC. Cacahing gatra saben wandaD. Cacahing pada pada saben tembangE. Dhong – dhonging swanten7. Bebasan Koyo Ngenteni Udan Ning Mongso KetigoNajan Mung SedeloOra Dadi NgopoPenting Iso Ngademke AtiTuladha tembang campursari ing nduwur irah – irahanipun…A. Pacobaning urip D. Kangen koweB. Layang Swara E. Ketaman asmaraC. Tanjung Mas Ninggal Janji8. Karepku jaluk di esemi…Lanjutanipun tembang campursari menika…A. Mengko gek keri ing jamanB. Tingkah lakumu kudu ngerti caraC. Mbok ya sing elingD. Pancene bener kandhamuE. Aja ditinggalake kapribaden ketimuran9. Ing ngisor iki penyanyi campursari, kejawi…A. ManthousB. Didi KempotC. SunyahniD. Sonny JossE. Aning KatamsiKangge nomer 10-12.Prekawis ingkang dumados ing masyarakat bab “kenakalan remaja” mbokbilih langkung damel girising manah/kathah para anem ingkang keblusuk ing tumindak nistha:migunakaken narkoba, damel raja pati, ngrampog, ngrudapeksa, tawur ing mergi awit prakawis ingkang sepele lan tumindhak nistha sanesipun. Awit kawontenan kados mekatenwau, kathah ingkang ngupaya kanthi ngawontenaken seminar, lokakarya ngrembag bab “ kenakalan remaja”, supados sedaya paring kawigatosan.10. Tuladhanipun “kenakalan remaja” inggih menika, kejawi…A. Sinau kanthi sregep. D. NgrampogB. Ngrudapeksa E. Damel raja patiC. Tawur11. Dasanamanipun nistha inggih menika…A. Becik D. awonB. Bombong E. PawiyatanC. Rumaos menjila12. Apa upaya kang saged dingge ngatasi “kenakalan remaja..A. Damel raja patiB. Ngawontenaken seminarC. Tumindhak bombingD. Melu tumidhak nistaE. Melu tawuran.KUNCI JAWABAN1.D 7. C2. E 8. B3. B 9. E4. C 10.A5. A 11. D6. A 12. B